Nghệ thuật Ikebana thường được biết đến dưới cái tên Kadou - Hoa đạo. Loại hình nghệ thuật này đã xuất hiện hơn 600 năm ở Nhật Bản và là một trong những loại hình nghệ thuật truyền thống nổi tiếng trên thế giới.
Hoa từ lâu đã xuất hiện và quá quen thuộc với cuộc sống của chúng ta. Mỗi ngày chúng ta ngắm nhìn những bó hoa, cắm những bình hoa đẹp nhưng có mấy ai quan tâm đến ý nghĩa của những loài hoa này. Nhưng đối với người Nhật Bản, hoa lại mang một ý nghĩa quan trọng và tùy trường hợp và sự kiện mà sự sáng tạo lại khác nhau.
Nguồn gốc
Ikebana hay còn được biết đến với cái tên Kadou - “hoa đạo”, là bộ môn nghệ thuật đặc trưng của
Nhật Bản về cách sắp xếp bố trí các loại hoa chứ không chỉ đơn thuần là cắm hoa thông thường. Ra đời từ hơn 1500 năm trước tại Kyoto, Ikebana ban đầu được bắt đầu với những bông hoa cúng dâng lên Đức Phật trong các ngôi chùa cổ. Cách sắp xếp Ikebana khi đó vẫn khá giản đơn và chỉ hướng đến làm nổi bật ba yếu tố tượng trưng chính là trời, đất và con người.
Tới thế kỷ 15, Ikebana dần phát triển với cấu trúc cầu kỳ hơn, đòi hỏi sự kết hợp hài hòa không chỉ giữa các loại hoa với bình cắm mà còn với cả cấu trúc căn phòng cũng như ngoại cảnh. Và dần dần, Ikebana đã trở thành một loại hình nghệ thuật, văn hóa
Nhật Bản quen thuộc với tất cả người dân xứ sở hoa anh đào.
Ikebana – Món ăn bổ dưỡng cho tinh thần
Nghệ thuật cắm hoa Ikebana
Nhật Bản đòi hỏi người nghệ nhân phải có con mắt thẩm mỹ nhất định, một bàn tay khéo léo, quan trọng nhất là khả năng sáng tạo. Ikebana không chỉ đơn thuần áp dụng các quy tắc, biểu trưng cơ bản mà còn cần tới độ nhạy bén của người nghệ nhân để mang lại sự cách tân trong từng tác phẩm. Mà đây còn là biểu trưng của thiên nhiên giúp cho người cắm cũng như người thưởng hoa thanh sạch đầu óc và thanh thản tâm hồn.
Tình yêu thiên nhiên của người Nhật trong từng tác phẩm
Sự phát triển lên đến đỉnh cao của nghệ thuật cắm hoa ở Nhật có thể được lý giải bởi tình yêu của người Nhật đối với thiên nhiên. Người Nhật luôn cảm thấy có một mối liên hệ, gắn bó chặt chẽ với thiên nhiên xung quanh, và ngay cả trong đời sống hiện đại, sự đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, đường nhựa, bê tông trải dài khắp nơi thì họ vẫn mong muốn tạo một chút không gian thiên nhiên ở gần bên.
Về cơ bản thì Ikebana không đơn thuần hướng đến việc đưa một phần thiên nhiên vào trong ngôi nhà, mà xa hơn là muốn cho thấy cả một thế giới nhiên bao trùm, bằng cách tạo ra một mối liên kết chặt chẽ giữa trong nhà và ngoài trời.
Trong cách cắm hoa, cần tới sự hiểu biết về dòng thời gian và người nào có con mắt phân biệt có thể dễ nhận ra được điều này. Sự cắm hoa phải biểu hiện được thời gian, tháng, mùa, cũng như sự tăng trưởng liên tục của vật liệu sử dụng. Chẳng hạn như:
+ Quá khứ: dùng hoa nở hết, trái cây khô hay lá cây khô.
+ Hiện tại: dùng hoa nở nửa chừng hay lá cây hoàn hảo.
+ Tương lai: dùng nụ hoa, nụ lá để hứa hẹn sự tăng trưởng sắp tới.
Sự cân nhắc về vật liệu sử dụng cũng cần phải đi đôi với cách xếp đặt, trình bày:
+ Mùa Xuân: cách xếp đặt đầy sức sống với các đường cong biểu hiện sinh lực.
+ Mùa Hạ: cách xếp đặt tỏa ra và tràn đầy.
+ Mùa Thu: cách xếp đặt mỏng và thưa thớt.
+ Mùa Đông: cách xếp đặt đượm buồn và lắng nghỉ.
Những triết lý âm dương độc đáo
Nói một cách tổng quát, cách cắm hoa
Nhật Bản gồm ba nhóm hoa hay cành lá xếp đặt theo hình tam giác. Nhóm chính ở giữa, thẳng đứng, nhóm thứ hai nghiêng về một bên so với nhóm chính và nhóm thứ ba ngược lại, nghiêng về phía đối so với nhóm thứ hai.
Thêm vào đó, ba đường nét chính trong bình hoa hay lẵng hoa là thứ tượng trưng cho Trời – Đất – Người (Thiên, Địa, Nhân). Tất cả ba phần lại được cột chặt vào một bộ phận giữ và lại phải diễn tả cho thấy sự xuất phát từ một nguồn cội. Sau đó, các bông hoa khác được thêm vào mỗi phần nhưng cách bố cục khéo léo của ba phần chính kể trên được coi là quan trọng nhất.
Các phong cách cắm hoa cơ bản của Ikebana
Rikka
Đây là phong cách cắm hoa ra đời sớm nhất và vẫn được phổ biến cho đến ngày nay. Rikka có nghĩa là cắm hoa thẳng đứng, yêu cầu của kiểu cắm hoa này là bình dùng để cắm hoa phải cao và to, hoa cắm trong bình ở tư thế thẳng. Rikka thể hiện vẻ đẹp của tự nhiên. Một bình hoa Rikka luôn có 7 cành thể hiện cho đồi núi, thác nước, thung lũng và những sự vật khác trong tự nhiên.
Shoka
Đây là phong cách cắm hoa thông dụng nhất trong Ikebana, nó có nghĩa là hoa sống. Xét về hình thức thì kiểu cắm hoa Shoka khá đơn giản nhưng để lột tả hết ý nghĩa của nó thì không phải ai cũng làm được. Một bình hoa shoka đạt yêu cầu là sự hội tụ đủ 3 thành phần: Ten, Chi và Jin nghĩa là Trời, Đất và Con người.
Shoka là phong cách cắm hoa được đơn giản hóa từ phong cách cắm theo kiểu thẳng đứng Rikka để phù hợp với nhiều tầng lớp dân chúng. Shoka thể hiện vẻ đẹp giản dị của tự nhiên bằng việc sử dụng ít cành lá nhưng thể hiện sự vươn lên hướng về mặt trời. Shoka theo thuyết Thiên – Địa – Nhân, trong đó có 3 cành chính với tên gọi là Shin – Soe – Tai, tượng trưng cho sự hòa hợp của Trời, Đất và Con người. Người Nhật thường dùng phong cách cắm hoa Shoka để trang trí nhà cửa trong những ngày đầu Năm Mới.
Moribana
Moribana có nghĩa là “hoa chất đống” hoàn toàn khác với kiểu hoa thẳng “đứng” truyền thống. Moribana là phong cách cắm hoa trên những cái đĩa bẹt, ding hoa, cây, lá, quả và cả nước để sáng tạo nên những hình ảnh độc đáo, vừa cổ điển vừa hiện đại. Sự sáng tạo này đã dẫn đến việc hình thành nghệ thuật Ikebana hiện đại.
Đây là một dạng thức mới của Ikebana xuất hiện giữa sự kết hợp của phong cách Ikebana truyền thống và phong cách phương Tây. Trong khi phong cách Rikka đã ra đời phát triển qua nhiều giai đoạn và có rất nhiều quy luật thì phong cách Moribana chỉ mới xuất hiện khoảng 100 năm và Moribana có thể dùng để trang trí trong những phòng theo phong cách phương Tây chứ không nhất thiết chỉ được đặt trong những hốc tường của những căn phòng xây theo phong cách
Nhật Bản truyền thống.
Chabana
Một kiểu (cắm hoa) gần gũi với triết lý Thiền nhất, rất đơn giản và không gò bó. Đối lập sâu sắc với tính nghi thức của phong cách Rikka, Chabana xuất hiện như một phong cách tự do của nghệ thuật Ikebana. Đây là một phong cách đơn giản chỉ với hoa và lọ. Toàn bộ ý tưởng là nhằm để nhấn mạnh vẻ đẹp tự nhiên của hoa. Gồm một hoặc hai bông hoa hoặc cành cây trong một bình hoặc một chậu nhỏ, phong cách Chabana đã trở thành nền tảng của một phong cách không có gì bỏ được gọi là Nageire (nghĩa đen là “quẳng vào”).
Phong cách Chabana sử dụng một bình hoa cao với rất ít vật liệu. Những loại hoa đơn giản, có màu sáng được coi là thích hợp. Phong cách này sử dụng những kỹ thuật tinh tế để tạo ra vẻ đẹp tự nhiên đơn giản mà nên thơ. Đặc điểm của phong cách Chabana là hoa không được cắm thẳng đứng mà được đặt vào lọ một cách rất tự nhiên. Vì vậy, lọ hoa phải cao, có miệng nhỏ, phong cách Chabana có thể sử dụng trong các phòng như một phần phụ thêm cần thiết không thể thiếu.
Jiyuka
Đây một phong cách cắm hoa tự do được phát triển từ những chuyển hướng nghệ thuật trong giai đoạn đầu thế kỷ 20. Jiyuka không bị ràng buộc bởi bất cứ quy tắc truyền thống nào và người thực hiện có thể sử dụng bất kỳ vật liệu nào để tự do sáng tạo theo cá tính của mình.
Ngày này, Ikebana đã lan rộng ra trên toàn thế giới và trở thành một bộ môn nghệ thuật thu hút được sự yêu thích của những người yêu cây cảnh và yêu nghệ thuật. Ikebana mang hơi thở, sức sống tinh túy của Nhật Bản và trở thành cầu nối văn hóa của các nước trên thế giới với
Nhật Bản.
Nguồn: Internet
